Leczenie światłem
Światłoterapia (fototerapia) to zabieg leczniczy, który polega na ekspozycji na naturalne bądź sztuczne światło. Do leczenia zazwyczaj wykorzystuje się urządzenia emitujące promieniowanie podczerwone, spolaryzowane bądź ultrafioletowe.
Efekty terapii światłem to przede wszystkim poprawa ukrwienia tkanek, zmniejszenie napięcia mięśniowego oraz złagodzenie dolegliwości bólowych. Niespecyficzne zabiegi, nieukierunkowane na leczenie konkretnych chorób, to opalanie się światłem słonecznym. Podnoszą one poziom witaminy D w organizmie, leczą łuszczycę skóry (u większości chorych) i różne drobne zmiany skórne. Przy okazji poprawiają samopoczucie, jeśli nie przesadzimy z pobytem na słońcu i nie dostaniemy udaru lub poparzenia skóry.
Generalnie kąpiele słoneczne są dla większości osób pożądane i przynoszą korzystne efekty. Należy jednocześnie pamiętać o zwiększonym ryzyku rozwoju nowotworów skóry oraz o przeciwwskazaniach do opalania się w niektórych chorobach i przy przyjmowaniu pewnych leków.
Poniżej tekst z USA na temat nowych badań i poszukiwań innych zastosowań światłoterapii.
Terapia światłem okazuje się skuteczna między innymi w leczeniu przewlekłego bólu, utraty wzroku i regeneracji mięśni.
„Fototerapia jest wciąż w powijakach” – powiedział dr Mohab Ibrahim, profesor anestezjologii na Uniwersytecie w Tucson w Arizonie, który bada wpływ światła na ból przewlekły. „Jest tak wiele pytań, wielu rzeczy jeszcze nie rozumiemy. Możemy natomiast stwierdzić, że różne kolory światła mogą wpływać na różne funkcje biologiczne”.
Ta rosnąca dziedzina ma kilka nazw. Terapia światłem. Światłolecznictwo. Fotobiomodulacja.
Wykorzystuje znany wpływ światła na zdrowie człowieka – taki jak naświetlanie skóry światłem ultrafioletowym wytwarza witaminę D lub zdolność niebieskiego światła do regulowania zegarów biologicznych człowieka – aby zastosować światło jako lekarstwo w nowych kierunkach.
Obecnie terapia światłem jest szeroko stosowana w leczeniu żółtaczki noworodków, łuszczycy i sezonowych zaburzeń afektywnych, a także w aktywowanych światłem metodach leczenia nowotworów przełyku i płuc oraz rogowacenia słonecznego – choroby skóry, która może prowadzić do raka.
Jednak, światło może zdziałać znacznie więcej, szczególnie w warunkach, w których istnieje niewiele możliwości leczenia lub gdy dostępne leki powodują niepożądane skutki uboczne.
Terapia światłem może przywrócić wzrok.
Kiedy 100 dorosłych osób, w wieku 53–91 lat, cierpiących na suchą postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD), poddano eksperymentalnej terapii światłem lub terapii pozorowanej, w grupie leczonej światłem wykazano oznaki poprawy widzenia, mierzone na podstawie standardowych wykresów oka. Grupę leczoną poddano działaniu kombinacji światła czerwonego, bliskiej podczerwieni i światła żółtego o określonych długościach fal.
Ochotnicy otrzymywali terapię trzy razy w tygodniu przez 3-5 tygodni, powtarzaną co 4 miesiące przez 2 lata. Pod koniec badania 67% osób poddanych działaniu światła było w stanie odczytać dodatkowe pięć liter na wykresie, a 20% – 10 lub więcej. U około 7% rozwinęła się atrofia geograficzna – najbardziej zaawansowany, zagrażający wzroku etap suchej postaci AMD – w porównaniu z 24% w grupie pozorowanej.
Badanie o nazwie LIGHTSITE III przeprowadzono w 10 ośrodkach okulistycznych w całych Stanach Zjednoczonych i opublikowano w marcu w czasopiśmie Retina. Wykorzystane przez nich urządzenie — system dostarczania światła Valeda firmy LumiThera produkującej urządzenia medyczne — jest dostępne w Europie i jest obecnie sprawdzane przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA).
System dostarczania światła Valeda firmy LumiThera jest badany pod kątem leczenia suchej postaci AMD i innych chorób oczu.
Naukowcy twierdzą, że ekspozycja na światło o długości fali wykorzystanej w tym badaniu prawdopodobnie ożywia niewydolne mitochondria – dzięki czemu wytwarzają one więcej energii.
„To pierwsza terapia suchej postaci AMD, która faktycznie wykazała korzyści w poprawie widzenia” – powiedział współautor badania Richard Rosen, kierownik okulistyki w Icahn School of Medicine w Mount Sinai i szef Retinal Services w nowojorskim ośrodku zdrowia. W przypadku suchej postaci AMD żadna z badanych w przeszłości terapii nie poprawiała tego stanu”.
AMD rozwija się, gdy oczy nie są w stanie rozłożyć naturalnych produktów ubocznych, które skupiają się w postaci grudek białek zwanych druzami. Druzy mogą osadzać się pod siatkówką, ostatecznie uszkadzając tkankę.
„Komórki nabłonka siatkówki, pojedyncza warstwa komórek dbająca o fotoreceptory w oczach, istnieją przez całe życie” – powiedział Rosen. „Mają ogromną zdolność do samonaprawy, ale przeszkadzają im takie czynniki jak starzenie się i palenie tytoniu”.
Zwiększając poziom energii w komórkach za pomocą światła, ulepszamy normalne mechanizmy naprawcze.
W badaniu na myszach przeprowadzonym w 2017 roku w Instytucie Okulistyki University College London w Londynie wykazano, że czynność siatkówki poprawiła się o 25% u starszych myszy narażonych na działanie czerwonego światła. Badanie przeprowadzone w 2019 r. przez Fundację Badań Okulistycznych w Oviedo w Hiszpanii wykazało, że ekspozycja na światło niebieskie uszkadza mitochondria w komórkach siatkówki, podczas gdy światło czerwone w pewnym stopniu przeciwdziała tym stanom.
Jeśli uzyska zgodę FDA – urządzenie dostarczające światło LumiThera będzie prawdopodobnie najbardziej przydatne we wczesnych stadiach suchej postaci AMD, powiedział Rosen. „Myślę, że postęp w leczeniu wczesnej suchej postaci AMD będzie ogromny”.
Terapia światłem może być również cenna w leczeniu jaskry i retinopatii cukrzycowej.
Zielone światło dla łagodzenia bólu
„Reid Park to prawdopodobnie jeden z najbardziej zielonych obszarów Tucson” – powiedział Ibrahim, anestezjolog z Uniwersytetu Arizony, który pełni także funkcję dyrektora medycznego Kompleksowego Centrum Bólu i Uzależnień na Uniwersytecie Nauk o Zdrowiu w Tucson w Arizonie. „Spędziłem tam 40 minut i poczułem ulgę w bólu głowy”.
Przebywanie na świeżym powietrzu w zielonej przestrzeni może działać kojąco z wielu powodów, na przykład z powodu ciszy lub świeżego powietrza. Ale jest też światło słoneczne odbite i prześwitujące przez zieleń. To doświadczenie zainspirowało Ibrahima do bliższego przyjrzenia się wpływowi zielonego światła na ból głowy.
W badaniu przeprowadzonym w 2021 r. na 29 osobach cierpiących na migreny uczestnicy podali, że po codziennej ekspozycji na zielone światło przez 10 tygodni liczba dni w miesiącu, w których odczuwali bóle głowy, spadła z 7,9 do 2,4 w przypadku osób cierpiących na migreny epizodyczne i z 22,3 do 9,4 w przypadku osób cierpiących na przewlekłe migreny.
W innym badaniu przeprowadzonym w 2021 r. 21 osób chorych na fibromialgię, które poddano terapii światłem zielonym przez 10 tygodni, stwierdziło, że ich średnie, zgłaszane przez nich natężenie bólu spadło z 8,4 do 4,9 w 10-punktowej skali stosowanej do oceny w klinice leczenia bólu.
Ochotnicy biorący udział w obu badaniach korzystali z terapii światłem w domu, włączając zielone światła LED podczas słuchania muzyki, czytania książki, relaksu lub ćwiczeń przez 1–2 godziny dziennie. Światła znajdowały się w ich polu widzenia, ale nie patrzyli bezpośrednio na nie.
Badania Uniwersytetu w Arizonie wykazały, że wygrzewanie się w zielonym świetle przez godzinę lub dwie dziennie może znacząco pomóc w łagodzeniu bólu spowodowanego migreną i fibromialgią.
„Wiemy, że układ wzrokowy jest połączony z pewnymi obszarami mózgu, które również modulują ból” – powiedział.
Padma Gulur, profesor anestezjologii i zdrowia populacji oraz dyrektor ds. strategii leczenia bólu i nadzoru nad opioidami na Uniwersytecie Duke w Durham zaobserwowała podobne wyniki w badaniu przeprowadzonym w 2023 r. z udziałem 45 osób chorych na fibromialgię. Zamiast korzystać ze źródła światła, ochotnicy nosili okulary z przezroczystymi, zielonymi lub niebieskimi soczewkami przez 4 godziny dziennie.
Po 2 tygodniach 33% osób w grupie soczewek zielonych zmniejszyło użycie opioidów o 10% lub więcej w porównaniu z 11% w grupie soczewek niebieskich i 8% osób, które nosiły soczewki przezroczyste. Autorzy zauważyli, że wcześniejsze badania wykazały, że zielone światło wpływa na poziom serotoniny w mózgu odpowiedzialnej za dobre samopoczucie i stymuluje własny układ opioidowy organizmu.
„Zielone światło pomaga kontrolować organizm i zmniejszać ból” – powiedziała Gulur. „Wydaje się pomagać w łagodzeniu bólu, wpływając na naturalny system radzenia sobie z bólem w organizmie. Efekt ten wydaje się odgrywać kluczową rolę w przeciwdziałaniu nocycepcji – zmniejszaniu odczuwania bólu; przeciwdziałaniu allodynii – zapobieganiu wywoływaniu bólu przez normalne, niebolesne bodźce; oraz przeciwdziałaniu przeczulicy bólowej – zmniejszając zwiększoną wrażliwość na ból.”
Terapia światłem może pomóc pacjentom cierpiącym na ból zmniejszyć lub nawet całkowicie zrezygnować z leków, powiedziała Gulur. „Mamy nadzieję, że stanie się to użyteczną terapią uzupełniającą w leczeniu bólu”.
W badaniach przeprowadzonych na Uniwersytecie w Arizonie niektórzy pacjenci poddawani terapii zielonym światłem całkowicie odstawili leki. Nawet jeśli tak się nie stało, pojawiły się inne korzyści. „Poprawili jakość życia, zmniejszyli depresję i stany lękowe oraz poprawili jakość snu” – powiedział Ibrahim.
Nie każde zielone światło lub okulary z zielonym zabarwieniem będą działać. „Odkryliśmy, że istnieją określone częstotliwości zielonego światła, które dają tę korzyść” – powiedział Gulur.
„Ból głowy nie zawsze jest tylko bólem głowy” – powiedział Ibrahim. „Może to być inna nieprawidłowość wymagająca diagnozy i leczenia. Jeśli odczuwasz długotrwały ból lub ból, który się nasila, zawsze lepiej skonsultować się z lekarzem”.
Pomaganie mięśniom w regeneracji za pomocą czerwonego światła
Intensywne ćwiczenia – mogą czasowo przeciążać mięśnie, powodując bolesność, stan zapalny, a nawet obrzęk. Fototerapia światłem czerwonym i bliską podczerwienią jest szeroko stosowana przez trenerów sportowych, fizjoterapeutów i sportowców w celu wspomagania powrotu do zdrowia. Według przeglądu Texas State University z 2019 roku może to nawet działać lepiej niż modna kąpiel w łaźni lodowej.
Wyniki opublikowane w 2020 roku wykazały, że w grupie stosującej fotobiomodulację poziom kinazy kreatynowej – enzymu, którego poziom jest podwyższony w przypadku uszkodzenia mięśni – był o 18% niższy 1–3 dni po ćwiczeniach w porównaniu z grupą kontrolną.
Czerwone światło o długości fali od 650 do 820 nm może przedostawać się do komórek mięśniowych, gdzie jest absorbowane przez mitochondria i zwiększa ich produkcję energii – powiedział.
Ręczne urządzenia wykorzystujące światło czerwone i bliską podczerwień do regeneracji mięśni są szeroko dostępne.
„Chcesz wybrać urządzenie zapewniające odpowiednią produkcję energii – odpowiednią długość fali światła i odpowiednią moc – należy konsultować się ze specjalistą, aby to było bezpieczne i skuteczne” – powiedział.
W artykule opublikowanym w Laboratorium Fototerapii i Innowacyjnych Technologii w Zdrowiu na Universidade Nove de Julho w Sao Paulo w Brazylii zaleca się, aby w przypadku małych grup mięśni, takich jak biceps czy triceps, stosować lasery emitujące światło czerwone lub urządzenia LED o długości fali 640 nm dla światła czerwonego lub 950 nm dla światła podczerwonego, przy mocy 50-200 mW na diodę dla typów urządzeń jednosondowych, w dawce 20-60 J, podawanej 5-10 minut po wysiłku.
Przy okazji przypominam, że regularnie wypisujemy z listy mailingowej osoby, które nie mają opłaconego Bloga. Wynika to z faktu, że jest zbyt dużo osób do których wysyłaliśmy Newslettera, co wiąże się z nadmiernymi kosztami.